KANATLI CANLILARDA İLAÇ KULLANIM DOZLARI
Kuşların tedavisi için kullanılan çoğu ilaç, kuşlar için formüle edilmiştir. Bu nedenle, kuşlar için ilaçların mevcudiyeti ve bunların uygulama yolları büyük ölçüde mevcut formülasyonların uygulanmasıyla ilgili sorunlar, ilaç konsantrasyonları ve birçok farklı kuş türü vardır. Türler arası farklılıklar ise canlı ağırlığı günlük yediği yem miktarı içtiği su miktarı uçuş alanı gibi farklılıklar göstermektedir.
Bu konu ile alakalı pek kaynak yok sadece ilacın perspektif inde yazılan kullanım talimatı özel olarak yazılmış temelden bir bilgi maalesef bulunmuyor.
Bir sorun karşısında ilaç veya vitamin verilecek ise hazırlama ve doz konusunda ne yazık ki eksik kalıyoruz ve başarıya ulaşamıyoruz. Öncelikle bilmemiz gereken ilacın veya vitamin kaynağının dozlarıdır. Hali hazırda bulunan vitamin veya ilaçların üretilmeleri denekler tarafından denenmeleri yaşam koşulları evde bakılan yetiştirici tarafından bakımı üstlenilen canlılardan geniş veya büyük kafeslerde denenmiş pazarlanmış ürünlerdir. Küçük kafeslerde bakılan kuşlar hastalığa daha yatkındır. İlaç dozlarına daha duyarlıdır. Yani doz aşımı kuşları öldürebileceği gibi hiç bir etkide göstermeyebilir.
İlaç nedir
Hastalıklardan korunmak veya hastalıkları tedavi etmek amacıyla Kullanılan, bitkilerden, hayvanlardan doğal olarak veya laboratuvarlarda Hazırlanma (sentetik) yöntemi ile elde edilen maddelere ilaç adı verilir. İlaç iki kısımdan meydana gelir:
Etkin madde (drog): Canlıda fizyolojik etki gösteren bir veya birkaç kimyasal madde karışımıdır.
Taşıyıcı: Etkin maddenin hasta tarafından kolay alınabilmesi veya iyi dozu edilebilmesi için katılan fizyolojik etkisi olmayan kimyasal maddelerdir (glukoz, parafin, gliserin gibi).
İlaçlar tesirlerini veriliş yoluna göre iki şekilde gösterir:
Lokal tesir: İlacın tatbik edildiği bölgede meydana getirdiği tesirdir.
Sistemik tesir: İlacın kana karışıp dokulara yayıldıktan sonra organizmada meydana getirdiği etkidir.
Kimyasal madde verme ve verilen bu maddelerin etkilerini ve yan etkilerini, ilaç etkileşimlerini bilme sorumluluğu önemlidir.
İlaçların Temel Kaynakları
• Doğal kaynaklar
• Mineraller
• Hayvansal kaynaklı
• Bitkisel kaynaklı
• Sentetik kaynaklar (laboratuvarda hazırlanmış)
Canlı bedeninde ilaç metabolizması 4 Temel aşamada tamamlanır.
1. Emilim (absorbsiyonu)
2. Taşınma (Transportasyon) (dağılım)
3. Değişikliğe uğrama (parçalanma)
4. Atılım (eliminasyon)
İLAÇLARIN ETKİ ŞEKİLLERİ
Tedavi Edici Etkisi
• Lokal Etki
• İlaç İnteraksiyonları
• Selektif Etki
İstenmeyen Etkisi
• Toksik Etkiler
• Allerjik Etkisi
• Genel (Sistemik) Etki
İlaç Etkileri
İlaçların bir kısmı etkilerini hücre zarları ile birleşerek gösterirler.
İlaç molekülleri hücre zarı üzerindeki alıcı (reseptör) denilen özelleşmiş bölgelere bir anahtarın kilidine uyduğu gibi bağlanırlar.
Vücuttaki her bir doku ya da hücre kendine özel ve diğerlerine benzemeyen bir reseptör grubuna sahiptir.
İlaçların hücre fizyolojisinde yaptığı bu değişikliklerin incelenmesine “farmakodinami” denmektedir.
İLAÇLARIN TEMİNİ VE SAKLANMASI
İlaçlar aynı odada, kilitli tutulmalıdır.
Temiz, kapalı, kuru, serin ve loş bir yerde saklanmalıdır.
İlaçların buharlaşmasını ve nemlenmesini önlemek için şişelerin ağzı sıkıca kapatılmalıdır.
Yağlı, sulandırılmış ilaçlar buzdolabında veya soğukta saklanmalıdır.
İlaç dozları
İlaç dozları belirlenirken dikkat edilecek unsurlar
Kullanılma yolu
Hayvan türü
Hayvanın yaşı
Vücut yüzey alanı ve
Biyotransfotmasyon (BT) ‘u dikkate alınır.
Uygulamada kolay olmasa da vücut yüzey alanına göre de ilaç dozları hesaplanabilir. Deneysel çalışmalarda ise vücut yüzey alanına göre Yapılacak doz hesaplanmalarının daha gerçekçi sonuç vereceği bildirilmiştir.
Vücut yüzey alanına göre yapılan doz ayarlamasında
Mg/kg olan doz, mg/m2’ye çevrilir.
İlaçlar vücudu başlıca Böbrek ve Safra (karaciğer) İle terk ederler.
Bir ilacın zehirli veya öldürücü miktarı ile sağaltıcı miktarı arasındaki oranı veya genişliği ifade eder. Sağaltım indeksi ilacın hasta için güvenliğini gösteren en önemli faktördür. Sağaltım indeksi ne kadar büyükse ilaç hasta için o ölçüde güvenli anlamına gelir.
Ancak birden fazla etkisi olan bir ilaç için tek bir sağaltım indeksinden bahsedilemez. İstenilen etkiye ulaşmak için ilacın dozları arasında fark bulunur.
İlaç, fizyolojik madde ve zehir arasında kesin bir sınır çizmek mümkün değildir. Örneğin; İlaçlar yüksek dozlarda zehir etkisini gösterirken;
Zehir olan bazı maddeler (Striknin, Arsenik) ilaç olarak kullanılabilir. Hatta vücuda alınan bazı fizyolojik maddeler (A ve D Vitaminleri, su, tuz) yüksek dozlarda zehir etkisi gösterebilirler.
Bir ilaç en belirgin etkisi ile tanınır. Ancak bunun yanında diğer pek çok etkileri de bulunabilir.
• İlaç bilgi forumuna bakılmalıdır
• Etken maddenin ismi
• Farmakolojik özellikleri ve etki şekli
• Kullanım yerleri ve tanı
• Dozaj uygulamaları
• Genç ve yetişkinler için ortalama ve sınır değerler
• Doz aralığı
• Ortalama sağaltım süresi
• Dozun artırılması veya azaltılmasını gerektiren durumlar
• (karaciğer, böbrek, kalp hastalıkları)
• İlaç etkileşmeleri
• Farmasötik bildirimler
• Dozaj şekli
• Etkin madde miktarı
• Taşıt maddeler
• Depolama şartları ve raf ömrü
• Ambalaj şekli ve büyüklüğü
• Ürün ve ambalaj şeklinin tanıtımı
• Hukuki durumu (reçete gerekliliği, kontrollü olup olmadığı)
• •Üretici ya da ithal eden firmanın adı, adresi, tlf no
Etkisiz doz
Uygulandığı zaman herhangi bir sağaltıcı etki oluşturmayan ilaç miktarıdır. Herhangi bir maddenin etkisiz miktarının belirlenmesi gereklidir. Örnek verecek olursak antibiyotik tedavisi süresi 3,5,7 tek günlerde verilir daha azı daha çoğu olmaz veya kullanılacak su miktarı karıştırılacak ilaç miktarı da stabil olmalıdır. Oransız bir şekilde azaltıp çoğaltılması halinde ilaç etkisini kaybeder.
Etkili doz
Hedef yapıda istenilen etkiyi oluşturan ilaç miktarıdır. Terapötik, Offisiyel, Efektif ve Sağlatıcı doz olarak da Bilinir.
Kullanılan ilaç miktarına göre üçe ayrılır
En küçük sağaltım dozu
Orta sağaltım dozu
En yüksek sağaltım dozu
Zehirli doz
Verildikten belli bir süre sonra zehirlenmeye sebep Olabilecek ilaç miktarıdır.
Zehirlenme belirtileri
Klinik
Biyokimyasal veya
Patolojik olarak ortaya çıkabilir.
Öldürücü doz
Uygulandıktan belli bir süre sonra ölüme yol açan ilaç miktarıdır.
Az zehirli Orta zehirli Zehirli Çok zehirli Çok şiddetli zehirli
Unutmayınız ki, ilaç ile zehir arasındaki tek fark dozdur. Her ilaç fazla alındığında zararlıdır.
1 tatlı kaşığı = Tam Ölçek = 5 ml
1 çay kaşığı = Yarım Ölçek = 2,5 ml
1 çorba kaşığı = 15 ml
0,5 ml = 10 damla
1 ml = 20 damla
1,5 ml = 30 damla
Öncelikli olarak sıvılar litre ile ölçülür sıvıları kilogram ile ölçmezsiniz. 1 litre 1ooo ml dir başka bir değişle 1 litre 1000 cc dir. Yani CC ile ML aynı miktarda sıvıyı ifade eder. Şırınga tiplerine göre değişiklik gösterebilir.
Bazı ilaçların içinden çıkan ölçü kapları standardın dışında olabilir. 10 ml lik kaplar gibi
Daha önce yazmıştım abi kopyala yapıştır oldu biraz ama kendi hazırladığım makale başkasının değil